از امام علی النقی علیه السلام چند یادگاری برای ما رسیده است که متاسفانه در بین شیعیان نیز غریب می باشند. در این مجال مختصرا آنها را یادآور می شویم.

۱- زیارت جامعه کبیره

درباره زیارت جامعه کبیره که اقیانوسی مواج از معارف الهی و مضامین عالی مشتمل بر معرفی مقام ائمه علیهم السلام است؛ در این مختصر نمی‌گنجد. اما به همین میزان می توان اشاره کرد که زیارت جامعه که به تعبیر علامه مجلسی(ره) از نظر سند و روایت از صحیح‌ترین و قوی‌ترین زیارات ائمه علیهم السلام است یادگاری عظیمی است که در حرم هر یک از ائمه معصومین علیهم‌السلام آن زیارت را می‌خوانیم.

۲- زیارت غدیریه

زیارت غدیریه نیز سندی بسیار معتبر دارد و روایتگران و گزارشگران آن از بزرگان شیعه هستند، این زیارت مربوط به روز عید غدیری که امام هادی علیه السلام در سفری که به اجبار متوکل از مدینه به سامرا داشتند. در نجف اشرف بودند و این زیارت را خطاب به قبر مطهر جدّ بزرگوارشان حضرت علی(علیه‌السلام) قرائت کردند.

دوستداران اهل بیت از این نکته غافل نباشند که زیارت غدیریه مثل زیارت عاشورا که مخصوص روز عاشورا نیست؛ این زیارت هم مخصوص روز عید غدیر نیست و خوشبختانه محدث قمی نیز این زیارت را به طور کامل در کتاب شریف مفاتیح الجنان آورده‌اند و بر این نکته که هر روز می‌توان این زیارت را قرائت کرد، تصریح دارد.

۳- دعای کوتاه در کنار قبر مبارک آن حضرت

امام هادی(علیه السلام) آنقدر مهربان است و آنقدر برای زائران و دوستداران و شیعیان خیر می‌خواهند که فرمودند: از خدا خواسته‌ام که هر کس این دعا را در کنار قبر من بخواند ناامید برنگردد:

زیارت غدیریه نیز سندی بسیار معتبر دارد و روایتگران و گزارشگران آن از بزرگان شیعه هستند، این زیارت مربوط به روز عید غدیری که امام هادی علیه السلام در سفری که به اجبار متوکل از مدینه به سامرا داشتند. در نجف اشرف بودند و این زیارت را خطاب به قبر مطهر جدّ بزرگوارشان حضرت علی(علیه‌السلام) قرائت کردند «یا عُدَّتى عِنْدَ الْعَُدَدِ وَ یا رَجآئى وَالْمُعْتَمَدَ وَ یا کَهْفى وَالسَّنَدَ یا واحِدُ یا اَحَدُ وَ یا قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ اَسْئَلُکَ الّلهُمَّ بِحَقِّ مَنْ خَلَقْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَلَمْ تَجْعَلْ فى خَلْقِکَ مِثْلَهُمْ اَحَداً صَلِّ عَلى جَماعَتِهِمْ وَافْعَلْ بى کَذا وَ کَذا ؛ اى ذخیره من در برابر ذخیره‌ها و اى امید من و تکیه‌گاهم و اى پناهگاه، و پشت و پناهم اى یگانه‌اى یکتا و اى که درباره خود فرمودى: بگو خدا یکى است، از تو خواهم. خدایا به حق هر کس از آفریدگانت خلق کردى و هیچ کس را مانند آنها در میان آفریدگانت قرار ندادى درود فرست بر گروه آنها و درباره من چنین و چنان کن.(در اینجا حاجات خود را بگویید)»

۴- نماز بالای سر در حرم حضرت رضا علیه السلام

ایشان فرمودند: هر کس از خداوند حاجتی دارد پس قبر جدم حضرت رضا را در طوس زیارت کند و دو رکعت نماز نزد قبر او بگزارد و در قنوت نماز حاجتش را طلب کند خداوند دعایش را اجابت می کند مگر اینکه در مورد گناه یا قطع رحم باشد. بر اساس این فرمایش امام هادی(علیه السلام) سزاوار است که از این پس که به مشهد مقدس و حرم مطهر رضوی مشرف می شویم در نماز بالای سر از خدای متعال حوائجمان را طلب کنیم و به یاد این یادگار ارزشمند امام هادی(علیه السلام) هم باشیم.

۵- پنجمین یادگار تعقیب نماز

از علی بن مهزیار روایت شده که محمدبن ابراهیم به حضرت امام علی النقی علیه السام نامه ای نوشت که اگر مصلحت میدانید به من دعایی تعلیم دهید که بعد از هر نماز بخوانم تا خداوند به سبب آن خیر دنیا و آخرت به من عنایت فرماید. امام هادی علیه السلام این دعا را آموزش دادند.

«اَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ وَ عِزَّتِکَ الَّتى لا تُرامُ وَ قُدْرَتِکَ الَّتى لا یَمْتَنِعُ مِنْها شَىْءٌ مِنْ شَرِّ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَ مِنْ شَرِّ الاَْوْجاعِ کُلِّها وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ؛ پناه برم به ذات بزرگوارت و به عزتت که مورد دستبرد نیست و قدرتت که چیزى از آن خوددارى نتواند، از شر دنیا و آخرت و از شر تمامى دردها و جنبش و نیروئى نیست جز به خداى والاى بزرگ.

اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له علی ذلک …

 احادیث حج

 از حضرت باقر (ع ) پرسیدند :

برای چه حج خانه خدا را حج نامیده اند ؟ امام فرمود : فلانی حج گزارد،یعنی رستگار شد

  امام علی بن الحسین زین العابدین (ع ) می فرماید :

حج و عمره به جای آورید تا بدنهایتان به صحت و سلامت  در آید، و  روزی شما وسیع شود، و خرج عیالتان مکفی گردد

 حضرت علی بن الحسین زین العابدین (ع ) می فرماید :

زائر بیت الله آمرزیده می شود، بهشت بر اوواجب می گردد، عمل را   از سر می گیرد و مال و عیالش محفوظ است

 رسول خدا (ص ) می فرماید :

کسی که دنیا و آخرت می خواهد، به خانه خدا برود

   عبدالله بن فضل می گوید :

به حضرت صادق (ع ) عرضه داشتم : قرض زیادی به عهده دارم ، عائله مندم ،قدرت بر حج    ندارم ، مرا دعائی بیاموز امام فرمود : به دنبال هر نماز واجب بخوان : اللهم صل علی محمد و  آل محمد و  اقض عنی دین الدنیا و دین الا خرة  " خداوندا، درودت نثار محمد و  آل محمد کن ،  و دین دنیا و دین آخرت مرا ادا بنما "  گفتم :     دین دنیا برایم معلوم است ،  دین آخرت چیست ؟ فرمود : دین آخرت حج است   

    رسول خدا (ص ) :

به قطاری از شتران که حاجیان را برای زیارت خانه خدا می برد، نظر فرمودند و گفتند قدمی  برنمی دارند  مگر اینکه برای آنان حسنه ای ثبت می شود، و قدمی نمی نهند مگر اینکه گناهی از آنان محو می گردد و چون از مناسک حج فارغ شدند، به آنان اعلام می شود، بنایی را بنا کرده اید،   آن را خراب  نکنید، گناهان گذشته شما بخشیده شد، از حالا  به بعد عمل نیک انجام دهید

 امام باقر (ع ) می فرماید :

کسی که قرآن را در مکه ختم کند از دنیا نمی رود مگر آنکه پیامبرو همچنین جایگاه خود را در بهشت ببیند

 امام صادق (ع ) می فرماید :

خداوند، به چیزی بهتر از خموشی و راه رفتن به سوی خانه اوعبادت نشده است

امام باقر (ع ) می فرماید :

خداوند حج و عمره ای که مخارجش از مال حرام تأمین شده نمی پذیرد

از اسحاق بن عمار روایت شده که حضرت صادق (ع ) فرمود :

ای اسحاق کسی که یکبار خانه خدا  را طواف کند، خداوندبرای او هزار حسنه ثبت می کند، هزار سیئه محو می نماید، برایش هزار  درجه قرار می دهد، هزار درخت در بهشت می کارد  و ثواب آزاد کردن هزار بنده به او مرحمت  می فرماید، چون به ملتزم برسد هشت در بهشت به روی او باز می شود و به او می گویند : از هر دری که خواستی وارد شو اسحاق می گوید : به حضرت عرضه داشتم این همه  برای کسی است که خانه خدا را طواف کند ؟فرمود : آری ، آیا به ثوابی عظیم تر از این تورا خبر ندهم ؟ گفتم : آری خبر دهید فرمود : هر کس حاجتی از  برادر مؤمنش برآورده کند، به اندازه ده طواف  به او ثواب می دهند   

 امام باقر (ع ) می فرماید :

یک نماز در مسجد الحرام بالاتر از صد هزار نماز در مساجد دیگر است

امام صادق (ع ) می فرماید:

 هیچ مکان عبادتی نزد خدا محبوبتر از محل سعی نیست ، چرا که در آنجاهر متکبر گردنکشی خاضع می شود

 حضرت صادق (ع ) به ابن ابی یغفور فرمودند :

در مسجد رسول خدا زیاد نماز بخوان ، که پیامبرخدا فرمودند : نماز در این مسجد برابر هزار نماز است در مساجد دیگر مگر مسجدالحرام که نماز در مسجد الحرام برابر هزار نماز در مسجد من است

 حضرت صادق (ع ) می فرماید :

کسی که حاجی را ملاقات کند و با او مصافحه نماید، گویا بر حجر الاسود دست کشیده

  امام صادق (ع ) درباره رمی جمرات می فرماید :

به هر سنگ ریزه ای که حاجی به سوی جمره پرتاب می کند، گناه بزرگ هلاک کننده ای از دوش جانش فرو می ریزد

روز آخر حج بود قرار بود ساعت 5 به سمت جده حركت كنيم.نزديك ظهر بود،داشتم درو خانه خدا طواف ميكردم،فكر كنم دور دوم يا سوم بودم كه صدايي از پشت سرم شنيدم،صدا تقريبا دور بود اما داشت نزديك ميشد و در حال طواف هم نميشه برگشت و پشت سر رو نگاه كرد،صدا صداي مردي بود كه داشت بلند بلند به زبان عربي با حالت ناله حرف ميزد،حتي ميشه گفت داشت فرياد ميزد،حرف ميزد و گريه ميكرد،با اينكه زبانش عربي بود و نمشد حرفاشو كامل فهميد اما ميشد ستايش خدارو از بعضي جملاتش فهميد(يا الله يا ذالجلال و الكرام و...تقريبا همچين جمله هايي رو زياد تكرار ميكرد)با ناله عجيبي حرف ميزد مثل كساني كه عزيزي رو از دست دادن اما كم كم به من نزديك شد و از من گذشت و چيزي رو ديدم كه هيچ وقت فراموش نميكنم مردي بود كه نميشد سنش رو تخمين زد!لباس احرام پوشيده بود و چون يك شونش از لباس بيرون بود ميشد اثر سوختگي شديدي رو روي بدنش ديد به طوري كه اصلا جاي صافي روي بدنش نبود،صورتش تقريبا كاملا سوخته بود يعني نه گوش داشت نه بيني نه مو نه ابرو و سر و صورتش به شدت ناهموار بود انگار كه همه جاهاش گوشت اضافي اورده بود،وقتي داشت طواف ميكرد بيشتريا ازش دور ميشدن،يك نفر دستش رو گرفته بود و هدايتش ميكرد،در اون حالت طواف شكه شدم،باور نميكردم همچين شخصي بتونه زندگي كنه و ازون بدتر اينقدر خالصانه خداي خودش رو ستايش كنه،به فكر خودم افتادم كه چه زود از كاراي خدا خسته ميشم چه زود وقتي به مشكل برميخورم فكر ميكنم خدا فراموشم كرده واقعا همچين منظره اي برام عجيب بود،البته اون لحظه خيلي تاثير گذار بود ازون موقع با ايمان بيشتري خدارو شكر ميكنم

"در فرودگاه مهرآباد،چمدان هاش را كه از ريل برداشت،فاميل هارا بغل كرد و به حاجي حاجي گفتنشان لبخند زد.يكهو ديد خودش است؛ديد به كس ديگر ي تبديل نشده.موهايش را تيغ زده،صورتش آفتاب سوخته شده ولي هنوز خودش است.در همان فرودگاه اولين وسوسه ها و دغدغه ها سراغش آمدند.گيريم ملايم تر و خفيف تر.مثل واكسن رقيق شده،ولي آمدند.

حج معجزه نميكند چون قرار نيست كسي يك شبه تغيير كند.

چون همه عمر بايد با اين روح كار كرد تا جور ديگري شود.

در فرودگاه فاميل پرسيدند:"چه خبر بود؟"هر چيزي خواست بگويد نتوانست،حس كرد حج مثل رازي تقسيم نشدني،مثل يك تجربه عجيب كه نميشود كسي را در آن شريك كرد،براي خودش مانده؛شبيه فيلم ها و افسانه هايي كه يكي ميرود مركز زمين يا سيارات ديگر ولي چيزي با خودش نياورده كه مردم حرفش را باور كنند.مثل لال هايي شده كه خيلي سعي ميكنند كلمه اي را حالي كنند اما نمي توانند.گريه اش گرفت:"خودتون بريد.بريد ببينيد چه خبره".

داستانی زیبا در مورد فلسفه سفر حج، که به «حج پینه دوز» مشهور است، که واقعا می‌تواند برای بسیاری از ما درس عبرتی باشد و با روایات نیز تطابق دارد

نقل است که عالِمی بنام عبدالله ابن مبارک که در سفر حج در پای خانه کعبه بخواب رفته بود در خواب دو ملائکه را دید که از آسمان فرود آمده و شروع به صحبت کردند.

یکی از فرشته ها از دیگری پرسید میدانی امسال چند نفر به منظور حج مشرّف شده‌‌اند؟ دیگری جواب داد حدود ششصدهزار.

عبدالله ابن مبارک هم آن سال به منظور حج به مکه سفر کرده بود.

فرشته اوّلی پرسید چند نفر حجشان مورد قبول قرار گرفت؟ 

دوّمی جواب داد: هیچکدام.

عبدالله پریشان حال با خود فکر میکرد این همه جمعیّت با این همه رنج و مشقّت از کوهها و جنگلها و اقیانوسها به قصد حج عبور کردند و با این همه مخارج آمدند به حج...چطور ممکن هست که خداوند باعث این همه اتلاف وقت و سرمایه شود؟

خداوند اسراف را بر ما حرام نمود... پس چطور چنین اجازه‌‌ای می‌‌د‌‌هد؟

در همین حال شنید که فرشته دوم گفت: در دمشق یک پینه دوز پیر هست بنام علی بن الموفق که نتوانست به حج بیاید ولی خداوند بخاطر نیّت او ثواب حج بر او عنایت فرمود. نه تنها ثواب یک حج... بلکه بخاطر این یک نفر به بقیّه حجّاج هم این ثواب عنایت کرد.

وقتی عبدالله از خواب برخاست تصمیم گرفت به دمشق رفته و پینه دوز را پیدا کرده تا داستان خواب خود را برایش شرح دهد و بگوید که نیت حج او چه وزن سنگینی را به سر منزل رسانید.

چون به دمشق رسید در جستجوی پینه دوز از مردم شهر نشان می‌‌پرسید. او را به منزل محقّری راهنمائی نمودند. پس از اذن دخول و معّرفی خویش، مرد پینه دوز به هیجان آمد که عالِم مشهوری چون عبدالله ابن مبارک با او چکار دارد؟

چون عبدالله از او سئوال کرد که آیا نیّت سفر حج کرده بود، پیر مرد جواب داد برای سی سال به آرزوی چنین سفری دینار ذخیره میکردم تا بالاخره امسال اندوختهء کافی برای سفر داشتم، ولی قسمت نشد که من نیّتم را به مرحله انجام رسانم.

عبدالله در تب کنجکاوی می‌‌سوخت که چطور ثواب حج به این شخص که هرگز سفرش از مرحله نیّت فراتر نرفت عطا شد و از صدقه سر او، حج از ششصد هزار نفر زائر دیگر نیز پذیرفته شد. 

همینطور که با پینه دوز صحبت میکرد، عبدالله حس کرد که صفائی در دل پینه دوز پیر وجود دارد. 

در دیدگاه خداوند، عظمت مؤمن به مال و منال او نیست، بلکه به رفتار و کردار نیک وی و همچنین به صافی قلب اوست.

عبدالله دوباره از پیرمرد سئوال کرد چرا به حج نرفتی؟ و پینه دوز که ظاهراً نمی‌‌خواست دلیلش را بیان کند گفت: خداوند قسمت نفرمود. 

چون عبدالله اصرار ورزید، پینه دوز جواب داد: برای دیدار و خداحافظی به منزل همسایه رفته بودم. از مطبخ بوی کباب می‌‌آمد.... گرچه گرسنه نبودم، ولی فکر کردم مرا برای صرف غذا دعوت می‌‌کنند. اما حس کردم که دوست همسایه مضطرب بود و مغشوش و قصد دعوت مرا نداشت. بعد از قدری تردید همسایه گفت:

عذر می‌‌خواهم که نمی‌‌توانم شما را برای صرف شام دعوت کنم و در ادامه گفت:

ما سه روزی بود که در گرسنگی بسر میبردیم، تا اینکه من دیگر تاب و تحمّل دیدن درد گرسنگی در فرزندانم را نداشتم. از منزل در جستجوی غذا بیرون رفتم و در حال گشت لاشه الاغی مرده را دیدم. مقداری از گوشتش را بریده و از همسرم خواستم که قدری غذا برای بچّه ها آماده کند. بر ما این غذا در این حالت اضطرار حلال است ولی بر شما حلال نیست. بخاطر همین ما از دعوت شما معذوریم، ما را عفو کنید.

پینه دوز در حالیکه اشک از چشمانش روان بود ادامه داد که چون چنین شنیدم، به خانه بازگشته و اندوختهء سه هزار دیناری خود را که با گرسنگی و زجر بعد از سالها برای سفر حج پس انداز کرده بودم برای همسایه برده و به او دادم، زیرا حس کردم کمک به همسایه در این وضعیّت از سفر حج من در این دوران سختی مهم تر بود.

عبدالله ابن مبارک که از شنیدن این ماجرا سخت متاثّر شده بود، با هیجان زیاد داستان خواب خود را برای پینه دوز تعریف کرد.

كه به وسيله امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ از قول رسول خدا نقل شده،

«انّه نظر الى قطار جمال للحجيج فقال: لا ترفع خفّاً الا كُتبت لهم حسنة، و لا تضع خفاً الا محيت عنهم سيّئة و اذا قضوا مناسكهم قيل لهم بنيتم بناءً فلا تهدموه، و كفيتم ما مضى فاحسنوا فيما تستقبلون.»(3)

رسول الهى به قطارى از شتران كه حاجيان را براى زيارت خانه خدا مى برد، نظر فرمودند و گفتند: قدمى بر نمى دارند مگر اين كه براى آنان حسنه اى ثبت و گناهى محو مى شود، چون از مناسك فارغ شدند و اداى مسؤوليت را به پايان بردند به آنان اعلام شود، بنايى را بنا كرديد، آن را خراب نكنيد، و آنچه بر شما گذشت شما را كفايت كرد، براى آينده خود به نيكى كردن و انجام عمل صالح و طاعت و عبادت برخيزيد.

مولاى متقيان، امير مؤمنان، در پايان خطبه اوّل نهج البلاغه مى فرمايد:

«وَفَرَضَ عَلَيْكُمْ حَجَّ بَيْتِهِ الْحَرَامِ، الَّذِي جَعَلَهُ قِبْلَةً لِلاَْنَامِ يَرِدُونَهُ وُرُودَ الأَنْعَامِ، وَيَأْلَهُونَ إِلَيْهِ وُلُوهَ الْحَمَامِ وَجَعَلَهُ سُبْحَانَهُ عَلاَمَةً لِتَوَاضُعِهِمْ لِعَظَمَتِهِ وَإِذْعَانِهِمْ لِعِزَّتِهِ، وَاخْتَارَ مِنْ خَلْقِهِ سُمَّاعاً أَجَابُوا إِلَيْهِ دَعْوَتَهُ وَصَدَّقُوا كَلِمَتَهُ وَوَقَفُوا مَوَاقِفَ أَنْبِيَائِهِ وَتَشَبَّهُوا بِمَلاَئِكَتِهِ الْمُطِيفِينَ بِعَرْشِهِ، يُحْزِرُونَ الاَْرْبَاحَ فِي مَتْجَرِ عِبَادَتِهِ، وَيَتَبَادَرُونَ عِنْدَ مَوْعِدَ مَغْفِرَتِهِ، جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى لِلاِْسْلاَمِ عَلَماً، وَلِلْعَائِذِينَ حَرَماً، فَرَضَ حَقَّهُ وَأَوْجَبَ حَجَّهُ، وَكَتَبَ عَلَيْكُمْ وِفَادَتَهُ، فَقَالَ سُبْحَانَهُ: (وَللهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ).»(4)

«پروردگار مهربان زيارت بيت الحرامش را بر شما فريضه قرار داد و آن را قبله گاه مردم نمود. زيارت كنندگان در آنجا وارد مى شوند و براى يافتن بهره معنوى ازدحام مى كنند; مانند ازدحام چهارپايان تشنه در كنار چشمه آب! و آمدن به آن مكان مقدّس را مشتاقند، همانند اشتياق كبوتران به طرف آشيانه خود، آن وجود منزّه و پاك آن جايگاه عالى را براى تواضع بندگان در برابر بزرگى و عظمتش، و تصديقشان به عزّت و قدرتش نشانه و علامت قرار داد. از ميان مردمان، شنوندگانِ فرمانش را انتخاب فرمود. آنان دعوتش را براى زيارت خانه كعبه اجابت كردند و فرمانش را گردن تصديق نهادند و در جايگاه پيامبران براى عبادت وبندگى ايستادند و خود را به فرشتگان طواف كننده عرش شبيه نمودند، در تجارت بندگى سود فراوان بدست آورده، به موقف آمرزش و مغفرتش از هم سبقت مى گيرند.

حضرت حق آن خانه را نشانه و علامت اسلام و پناهگاه پناهندگان قرار داد و زيارت آن محل با عظمت را واجب فرمود و احترام نهادن به كعبه را بر بندگانش لازم دانست و رفتن به آنجا را دستور داد پس در قرآن مجيد فرمود: زيارت بيت الله الحرام حق خداوند بزرگ بر مردم است; مردمى كه برخوردار از استطاعتند و هر كه اين نعمت عظيم الهى را ناسپاسى كند، به حضرت حق زيانى وارد نكند كه خداى تعالى از تمام جهانيان بى نياز است.»

4- نهج البلاغه، خطبه اوّل; وسائل الشيعه، ج8، ص